Ekokardiyografi (EKO Kalp Ultrasonu)

Ekokardiyografi (EKO – Kalp Ultrasonu)

Ekokardiyografi ses ötesi dalgaları kullanarak (ultrasound, ultrason) kalbin ve kalp içinde akım halindeki kanın görüntülenmesi ve incelenmesi yöntemidir. Ekokardiyografiye kısaca eko veya kalp ultrasonu da denebilir.

Ultrason dalgaları, insan kulağının duyma sınırının ötesinde bir sestir (18.000 – 20.000 titreşim/sn). Bu ses dalgaları, tüp şeklinde elle tutulan ve hastanın göğsünde gezdirilen sesi oluşturan duyarlı bir alet yardımıyla kalbe gönderilir. Ekokardiyografi makinası bu cihazdan gelen sinyalleri görüntüye ve sese çeviren bilgisayar ve monitör sistemlerinden oluşur.

Prob denilen tüp şeklindeki alet göğüs duvarıyla temas eder halde kalp üzerinde yavaşça gezdirilir ve bu cihazın yaydığı ses ötesi dalgalar kalbe ve ilgili dokulara çarpıp geri yansır. Geri yansıyan bu dalgalar yine prob tarafından algılanır ve karmaşık bilgisayar işlemlerinden sonra ekranda kalbin görüntüsünü oluştururlar.

Bu görüntü, kalbin tüm anatomik yapısına ek olarak, kalbin kasılması, kapakçıkların açılıp kapanması gibi hareketleri de gerçek zamanda canlı olarak izleme olanağı verir. Ayrıca kalp içinde dolaşan kandan yansıyan dalgalar da kapakların fonksiyonları (kapaktaki darlık, yetmezlik vb.) hakkında ve kalbin pompalama gücü hakkında çok değerli bilgiler verir. Eko, kalp hakkında önemli bilgiler veren, hızlı ve zararı olmayan bir testtir.

Ekokardiyografi Nasıl Yapılır?

♦ Ekokardiyografi loş ışık altında yapılır. Tetkik öncesi bel üzerinde kalan bölgedeki giysileriniz çıkarıp, yerine bir önlük giymeniz gerekecektir.
♦ Sonra eko cihazının hemen yanında bulunan masaya sol yanınıza yatacak şekilde uzanmanız gerekir.
♦ Doktorunuz sesüstü dalgaları dokulara gönderen ve yankılarını toplayan cihaz olan probu sol göğsünüze koyacak ve kalbiniz görüntülemeye başlayacaktır. Görüntünün ve iletkenliğin iyi olması için prob denilen cihazın koyulduğu yerlere jel sürülür.
♦ Monitörden kendi kalp görüntülerinizi izlemeniz mümkündür. Test sırasında herhangi bir ağrı veya sızı hissetmezsiniz. Test süresi yaklaşık 15-20 dakikadır.

Ekokardiografi hangi durumlarda faydalıdır?

Günümüzde ekokardiyografi kalpteki yapısal ve işlevsel bozuklukları ortaya çıkarmaya yönelik inceleme yöntemleri arasında hastaya zarar ve ağrı vermeyen başlıca uygulamadır.
Kalbin kasılma sırasında bir defada attığı kan miktarı ve yüzdesi (İnsan kalbi kanla dolduktan sonra, kasılma ile içindeki kanın belli bir yüzdesini atar. Her kalp atışında kalbin damarlara attığı kan yüzdesine “ejeksiyon fraksiyonu” denir. Normali 55-70 civarındadır. Yani kalp bir defada kendine gelen kanın yüzde 55-70’ini fırlatabilmektedir.

Özellikle kalp boşluklarının birbirinden ve büyük damarlardan ayıran kalp kapakçıklarının yapı ve işlevlerinin değerlendirilmesinde yararlıdır. Bu yön¬temle kalp kapakçıklarındaki doğumsal ve edinsel (temelde kalp romatizmasına bağlı) yapı kusurları, iltihaplanmalar (endokardit),

• Kalp dış zarı hastalıkları (perikardit, perikart tümörleri),
• Kalp boşluklarının çapları ve büyüklüklerinin saptanmasında
• Kalp duvarlarının hareketleri, hareket bozukluğu olup olmadığının (kalp damar hastalıklarında ilgili damarın kanlandırdığı yerlerde duvar hareket bozuklukları oluşabilir) araştırılmasında
• Kalp damar hastalığına bağlı kalpte kasılmada sorun olup olmadığı,
• Kalp boşluklarında basınç değişiklikleri değerlendirilebilir.
• Kalp içi boşluklarda pıhtı (trombüs) araştırılması,
• Ayrıca kalp romatizması, kapak hastalıkları, kalp yetersizliği, kalp krizi, doğumsal kalp hastalıkları gibi birçok konuda eko ile değerli bilgiler alınır.

Transözofageal ekokardiyografi (Detaylı Kalp Ultrasonu – TEE – TÖE):

Yaygın olarak kullanılan normal ekokardiyografi yönteminin yetersiz kaldığı bazı durumlarda yemek borusu yolu ile ekokardiyografi yapılması gerekebilir. Mideye yapılan endoskopi işlemindekine benzer şekilde boğaz uyuşturularak yaklaşık olarak dolmakalem kalınlığında bir prob (görüntüleme cihazı) yutturulur.

Mide girişi hizasına kadar istenen seviyeye inilebilir ve kalbe daha yakından bakılarak normal ekokardiyografi işlemine göre daha net ve ayrıntılı görüntüler alınmış olur.
Tetkik 4-12 saatlik açlık sonrası yapılır. TEE yarı girişimsel bir incelemedir. İşlemden hemen önce, gerekli durumlarda damardan ilaç uygulanmasını sağlamak amacıyla damar yolu açılır. Bulantı refleksini bastırıp hastanın işleme uyumunu sağlamak amacıyla ağız ve yumuşak damak bölgesi lokal olarak anestezik bir sprey yardımıyla uyuşturulur. Hasta yüzeyel ekokardiyografiye benzer şekilde sol yana yatırılır.

İşlem ve hasta rahatlığı için damardan sakinleştirici ilaç yapılır. Tetkik sırasında hasta uyumunun sağlanamadığı durumlarda işlem mutlaka gerekiyorsa, anestezi doktorunun kontrolünde ilave sakinleştirici ilaçlar yardımıyla yapılır. İşlemi yapacak olan kardiyolog işlem öncesinde hastayı bilgilendirir. TEE probu yavaşça yemek borusundan ilerletilir. Gerekli görülen kalp görüntüleri doktor tarafından videoya kaydedilir ve resimleri çekilir. İnceleme süresi ortalama 15-20 dakikadır. Ancak hazırlık zamanı ile bu süre 30-60 dakikayı bulmaktadır. İşlem sonunda hasta uyandırılarak kısa süreli gözlem altında tutulur.

Tetkikten sonra boğazdaki uyuşukluk geçene kadar yaklaşık 2 saat kadar bir şey yenilip içilmemelidir. Tetkik sırasında sakinleştirmek için kullanılan ilaçlar bir süre uyku hali yapabileceği için bu durum tamamen düzelinceye kadar araç ve makine kullanılmamalıdır. Tetkik sonrasında, 1 ya da 2 gün süreyle boğazda acıma ve his kaybı olabilir. Bu geçici bir durumdur ve tedavi gerektirmez.

TEE Neden yapılır?

Boğaz yoluyla yapılan detaylı kalp ultrasonu kısaca TEE olarak da ifade edilir. Seyrek olarak kalp ve buna bağlı ana damarların daha ayrıntılı ve net görüntülenmesine ihtiyaç duyulan durumlarda yapılır.

• TTE ile saptanan kalp içinde pıhtı, kitle veya endokardit adı verilen kapakların enfeksiyona bağlı hastalıkların daha detaylı incelenmesi için,
• Yapay kapakların fonksiyonlarının detaylı incelenmesi için,
• Ana atardamar-aort genişlemeleri ve yırtılmalarından şüphe edildiğinde,
• Kalp odacıkları arasındaki zarların üzerindeki deliklerinin incelenmesinde,
• Kalp kapak yetersizliklerinin ciddiyetinin belirlenmesi
• Kalp kapak tamiri veya kalp deliklerinin kapatılması ameliyatları sırasında ve sonrasında işlem başarısının değerlendirilmesi.
• Akciğer hastalığı, şişmanlık veya göğüs yapısı gibi nedenlerle yeterli kalitede yüzeyel ekokardiyografik görüntü alınamadığı durumlarda TÖE yöntemine başvurulur.